τη δημοσιότητα δόθηκαν τα πρώτα ευρήματα της μεγάλης έρευνας του Οργανισμού International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ) αναφορικά με την πολύκροτη υπόθεση διαφθοράς στην Κύπρο με τίτλο «Cyprus Confidential».
Η έρευνα της Διεθνούς Κοινοπραξίας Διερευνητικών Δημοσιογράφων αφορά τη ρωσική επιρροή στην Κύπρο και το «πώς χρηματοπιστωτικές εταιρείες στην Κύπρο βοήθησαν Ρώσους ολιγάρχες και δισεκατομμυριούχους να προστατεύσουν τον πλούτο τους για χρόνια – μακριά από οικονομικές κυρώσεις».
Τα 3,6 εκατομμύρια αρχεία που διέρρευσαν στο πλαίσιο της έρευνας του Cyprus Confidential προέρχονται από έξι παρόχους χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Ο ICIJ συγκέντρωσε και συντόνισε έναν διεθνή συνασπισμό 69 μέσων ενημέρωσης (συμπεριλαμβανομένου του ICIJ) σε 54 χώρες. Περισσότεροι από 270 δημοσιογράφοι συμμετείχαν στην έρευνα η οποία διήρκεσε οκτώ μήνες.
Τα αρχεία που διέρρευσαν περιλαμβάνουν διαγράμματα δομής εταιρειών, αιτήσεις τραπεζικών λογαριασμών, τεκμηριώσεις, έντυπα φορολογικής δήλωσης, πιστοποιητικά εταιρικού μητρώου και ανταλλαγές email. Αποκαλύπτουν λεπτομέρειες σχετικά με τις επενδύσεις που έγιναν από Ρώσους ολιγάρχες που χρησιμοποιούν κυπριακές εταιρείες και καταπιστεύματα για να πλουτίσουν, τους επιχειρηματικούς εταίρους τους και τις οικογένειές τους.
«Δεν είναι μυστικό ότι Ρώσοι ολιγάρχες και δισεκατομμυριούχοι έχουν διαρθρώσει εδώ και καιρό τις επενδύσεις τους μέσω της Κύπρου, απολαμβάνοντας έναν ελκυστικό φορολογικό συντελεστή, το εταιρικό απόρρητο (οι πληροφορίες για τους τελικούς δικαιούχους εταιρειών δεν είναι διαθέσιμες στο κοινό) και, μέχρι πρόσφατα, ένα πρόγραμμα χρυσής βίζας που έδινε σε πολίτες τρίτων χωρών την κυπριακή υπηκοότητα εάν αγόραζαν ακίνητα στην Κύπρο. Αλλά μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, ο πλούτος που οι Κύπριοι πάροχοι υπεράκτιων υπηρεσιών βοήθησαν προσεκτικά να χτίσουν τους κάποτε λαμπερούς πελάτες τους έχει γίνει στόχος για τις κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο που προσπαθούν να αποδυναμώσουν το καθεστώς του Βλαντιμίρ Πούτιν» αναφέρει μεταξύ άλλων ο ICIJ.
Η ανάλυση για τα αρχεία που διέρρευσαν βρήκε σχεδόν 800 εταιρείες και καταπιστεύματα εγγεγραμμένα σε δικαιοδοσίες μυστικότητας που ανήκαν ή ελέγχονταν από Ρώσους που έχουν τιμωρηθεί από το 2014. Αυτές περιλαμβάνουν περισσότερες από 650 κυπριακές εταιρείες και καταπιστεύματα. Μεταξύ αυτών είναι μητρικές εταιρείες ρωσικών συμμετοχών, θυγατρικές ρωσικών ομίλων ετερογενών δραστηριοτήτων· και εταιρείες και καταπιστεύματα προστατεύουν από επενδύσεις επίβλεψης σε ακίνητα, γιοτ και παγκοσμίου φήμης έργα τέχνης.
Στο πλαίσιο του έργου Cyprus Confidential, η ομάδα δεδομένων και έρευνας της ICIJ «χτένισε» τα αρχεία για να βρει άτομα υπό κυρώσεις και να αποκαλύψει τις υπεράκτιες συμμετοχές τους. Η ICIJ ανέλυσε περισσότερες από 1.000 εταιρείες και καταπιστεύματα που εμφανίζονται στα δεδομένα, διερευνώντας χιλιάδες σελίδες εγγράφων που διέρρευσαν που περιείχαν λεπτομέρειες για επενδύσεις σε ακίνητα, ρωσικούς ομίλους, γιοτ, ιδιωτικές συναυλίες και έργα τέχνης αξίας σχεδόν 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων .
Η ICIJ διαπίστωσε ότι τα τελευταία χρόνια, κυπριακές εταιρείες δικαίου και άλλες επαγγελματικές υπηρεσίες παρείχαν χρηματοοικονομικές υπηρεσίες σε τουλάχιστον 25 Ρώσους στους οποίους επιβλήθηκαν κυρώσεις μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014 και σε τουλάχιστον 71 Ρώσους επιβλήθηκαν κυρώσεις από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, κυπριακές εταιρείες συναλλάσσονταν με τους πελάτες τους για αρκετά χρόνια πριν επιβληθούν οι κυρώσεις. Ο ICIJ διαπίστωσε ότι 67 από τους 96 Ρώσους που είχαν επιβληθεί κυρώσεις ήταν ολιγάρχες και οι περισσότεροι από αυτούς εμφανίστηκαν επίσης στην κατάταξη του Forbes για το 2023 για τους δισεκατομμυριούχους του κόσμου.
«Αλυσίδα άκρας μυστικότητας»
Σύμφωνα με την έρευνα, ενώ οι πάροχοι υπεράκτιων υπηρεσιών που ανέλυσε ο ICIJ εδρεύουν στην Κύπρο, δεν ήταν όλες οι εταιρείες με τις οποίες συνεργάστηκαν εγγεγραμμένες στο νησί. Η κυπριακή νομοθεσία και άλλες εταιρείες επαγγελματικών υπηρεσιών βοηθούν επίσης τους πελάτες τους να διεκπεραιώνουν επιχειρηματικές δραστηριότητες που σχετίζονται με εταιρείες που είναι εγγεγραμμένες σε δικαιοδοσίες μυστικότητας — χώρες και περιοχές που παρέχουν χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές και ανωνυμία εταιρικής ιδιοκτησίας, περιορίζουν την πρόσβαση σε εταιρικά έγγραφα και μπορούν να είναι πιο επιεικείς απέναντι στο οικονομικό έγκλημα. Στην περίπτωση της ConnectedSky, μιας από τις εταιρείες από τις οποίες ελήφθησαν τα αρχεία που διέρρευσαν το Κυπριακό Εμπιστευτικό, η ICIJ εντόπισε εταιρείες που βρίσκονται στις Βρετανικές Παρθένους Νήσους, στις Νήσους Μάρσαλ, στις Σεϋχέλλες, στο Χονγκ Κονγκ και στην Μπελίζ, μεταξύ άλλων.
Με το MeritServus, ο ICIJ διαπίστωσε ότι η εταιρεία παρείχε υπηρεσίες σε πολλές εταιρείες και καταπιστεύματα που ανήκουν στον Ρώσο ολιγάρχη Roman Abramovich. Η μονάδα δεδομένων μπόρεσε να αναλύσει λεπτομερώς τις συμμετοχές του και εντόπισε περισσότερες από 210 εταιρείες και καταπιστεύματα που ανήκουν ή ελέγχονται από αυτόν στις οποίες παρείχε υπηρεσίες η MeritServus. Από αυτές τις εταιρείες, 91 ήταν εγγεγραμμένες στις Βρετανικές Παρθένες Νήσους και δεκάδες άλλες στη Νήσο του Μαν, στο νησί της Μάγχης του Τζέρσεϊ και στην Αρούμπα. Λόγω της εγγύτητάς του με το καθεστώς του Πούτιν, οι δυτικές κυβερνήσεις έχουν ξεχωρίσει τον Αμπράμοβιτς ως βασικό παράγοντα του πολέμου στην Ουκρανία.
